Chi phí biến đổi là gì? Đây là một câu hỏi mà nhiều người quan tâm, đặc biệt là những người làm kinh doanh, quản lý tài chính hay kế toán. Chi phí biến đổi là một khái niệm quan trọng trong kinh tế học, liên quan đến hoạt động sản xuất và lợi nhuận của doanh nghiệp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đội ngũ kinh tế 247 tìm hiểu về chi phí biến đổi là gì, công thức tính chi phí biến đổi, các ví dụ về chi phí biến đổi và cách phân biệt chi phí biến đổi với các loại chi phí khác.
Variable cost – chi phí biến đổi là gì?
Theo kinh tế học, chi phí biến đổi (variable cost) là những chi phí thay đổi trên tổng số theo sự thay đổi của mức độ hoạt động của tổ chức, thông thường là khối lượng sản phẩm Q. Nói cách khác, chi phí biến đổi là chi phí tăng hoặc giảm theo mức độ thay đổi của sản lượng sản xuất. Điều này có nghĩa là khi sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm, chi phí biến đổi sẽ tăng lên và ngược lại, khi sản lượng giảm đi, chi phí biến đổi sẽ giảm xuống.
Công thức tính chi phí biến đổi là gì?
Công thức tính chi phí biến đổi có thể được viết như sau:
Chi phí biến đổi = Chi phí biến đổi/đơn vị × số lượng sản phẩm
Trong công thức trên, chi phí biến đổi trên một đơn vị (variable cost per unit) là số tiền mà doanh nghiệp phải bỏ ra để sản xuất một sản phẩm. Số lượng sản phẩm (quantity) là số lượng sản phẩm mà doanh nghiệp muốn hoặc đã sản xuất.
Chi phí biến đổi ví dụ
Để hiểu rõ hơn về chi phí biến đổi, chúng ta có thể xem xét một số ví dụ sau:
Ví dụ 1
Công ty A chuyên sản xuất bánh mì. Chi phí biến đổi của công ty A bao gồm nguyên liệu như bột mì, men, bơ, trứng, nước… và tiền điện cho máy nhào bột và máy nướng bánh. Giả sử rằng chi phí biến đổi trên một ổ bánh mì là 5.000 đồng và công ty A muốn sản xuất 10.000 ổ bánh mì trong một ngày. Khi đó, chi phí biến đổi của công ty A trong ngày là:
Chí phí biến đổi = 5.000 x 10.000 = 50.000.000 đồng
Ví dụ 2:
Công ty B chuyên sản xuất áo jacket. Chi phí biến đổi của công ty B bao gồm nguyên liệu như vải, chỉ, khuy, dây kéo… và tiền lương cho công nhân may áo. Giả sử rằng chi phí biến đổi trên một chiếc áo jacket là 150.000 đồng và công ty B muốn sản xuất 2.000 chiếc áo jacket trong một tháng. Khi đó, chi phí biến đổi của công ty B trong tháng là:
Chí phí biến đổi = 150.000 x 2.000 = 300.000.000 đồng
Tầm quan trọng của chi phí biến đổi gồm những gì
Chi phí biến đổi là một yếu tố quan trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, vì nó ảnh hưởng đến lợi nhuận và giá thành của sản phẩm.
Có hai khái niệm liên quan đến chi phí biến đổi mà chúng ta cần biết, đó là biên độ lợi nhuận (contribution margin) và điểm hòa vốn (break-even point).
Ảnh hưởng đến biên độ lợi nhuận
Biên độ lợi nhuận (contribution margin) là sự chênh lệch giữa doanh thu và chi phí biến đổi của doanh nghiệp. Nó thể hiện số tiền mà doanh nghiệp có thể dùng để trả các chi phí cố định và tạo ra lợi nhuận.
Công thức tính biên độ lợi nhuận có thể được viết như sau:
Biên độ lợi nhuận = Doanh thu - Chi phí biến đổi
Trong công thức trên, doanh thu (revenue) là số tiền mà doanh nghiệp thu được từ bán hàng. Doanh thu có thể được tính bằng cách nhân giá bán của sản phẩm với số lượng sản phẩm bán được.
Doanh thu = Giá bán x Số lượng sản phẩm
Ví dụ: Công ty A bán mỗi ổ bánh mì với giá 10.000 đồng và sản xuất 10.000 ổ bánh mì trong một ngày. Khi đó, doanh thu của công ty A trong ngày là:
Doanh thu = 10.000 x 10.000 = 100.000.000 đồng
Biên độ lợi nhuận của công ty A trong ngày là:
Biên độ lợi nhuận = 100.000.000 - 50.000.000 = 50.000.000 đồng
Điểm hòa vốn ảnh hưởng bởi chi phí biến đổi
Điểm hòa vốn (break-even point) là mức sản lượng mà doanh nghiệp không lỗ không lãi, tức là doanh thu bằng chi phí. Đây là một chỉ số quan trọng để doanh nghiệp xác định mục tiêu kinh doanh và đưa ra các quyết định về giá cả, chi phí và sản lượng.
Công thức tính điểm hòa vốn có thể được viết như sau:
Điểm hòa vốn = Chi phí cố định/Biên độ lợi nhuận trên một đơn vị
Trong công thức trên, chi phí cố định (fixed cost) là những chi phí không thay đổi theo mức độ hoạt động của tổ chức, ví dụ như tiền thuê nhà xưởng, tiền lương quản lý, tiền khấu hao máy móc… Biên độ lợi nhuận trên một đơn vị (contribution margin per unit) là sự chênh lệch giữa giá bán và chi phí biến đổi trên một sản phẩm.
Biên độ lợi nhuận/đơn vị = giá bán - Chi phí biến đổi trên một đơn vị
Ví dụ: Công ty A có chi phí cố định là 20.000.000 đồng mỗi ngày, giá bán mỗi ổ bánh mì là 10.000 đồng và chi phí biến đổi trên một ổ bánh mì là 5.000 đồng. Khi đó, biên độ lợi nhuận trên một ổ bánh mì là:
Biên độ lợi nhuận/đơn vị = 10.000 - 5.000 = 5.000 đồng
Điểm hòa vốn của công ty A là:
Điểm hòa vốn: 20.000.000/5.000 = 4.000 ổ bánh mì
Điều này có nghĩa là công ty A phải bán ít nhất 4.000 ổ bánh mì trong một ngày để không lỗ không lãi.
Phân biệt chi phí biến đổi với các loại chi phí khác
Ngoài chi phí biến đổi, chúng ta còn có các loại chi phí khác như chi phí cố định, chi phí hỗn hợp và chi phí theo sản phẩm. Để phân biệt các loại chi phí này, chúng ta cần xem xét hai tiêu chí sau:
- Tiêu chí thứ nhất: Sự thay đổi của chi phí theo mức độ hoạt động của tổ chức.
- Tiêu chí thứ hai: Sự phân bổ của chi phí cho các sản phẩm hoặc dịch vụ.
Chi phí cố định
Chi phí cố định (fixed cost) là những chi phí không thay đổi theo sự thay đổi của mức độ hoạt động của tổ chức. Nói cách khác, chi phí cố định là chi phí không tăng hoặc giảm theo sản lượng sản xuất. Ví dụ như tiền thuê nhà xưởng, tiền lương quản lý, tiền khấu hao máy móc…
Chi phí cố định có thể được phân loại thành hai loại:
- Chi phí cố định theo sản phẩm (product fixed cost): Là những chi phí liên quan trực tiếp đến việc sản xuất sản phẩm hoặc dịch vụ, nhưng không thay đổi theo sản lượng. Ví dụ như tiền thuê máy móc, tiền bảo hiểm cho máy móc…
- Chi phí cố định theo kỳ (period fixed cost): Là những chi phí liên quan trực tiếp đến việc quản lý và điều hành doanh nghiệp, nhưng không thay đổi theo kỳ kinh doanh. Ví dụ như tiền lương quản lý, tiền thuê văn phòng…
Chi phí hỗn hợp
Chi phí hỗn hợp (mixed cost) là những chi phí có cả hai thành phần cố định và biến đổi. Nói cách khác, chi phí hỗn hợp là chi phí có một phần thay đổi theo sản lượng và một phần không thay đổi. Ví dụ như tiền điện, tiền nước, tiền điện thoại…
Chi phí hỗn hợp có thể được biểu diễn bằng công thức sau:
Chi phí hỗn hợp = chi phí cố định + chi phí biến đổi/đơn vị x số lượng sản phẩm
Trong công thức trên, chi phí cố định là phần chi phí không thay đổi, chi phí biến đổi trên một đơn vị là phần chi phí thay đổi theo mỗi sản phẩm và số lượng sản phẩm là số lượng sản phẩm được sản xuất hoặc bán.
Ví dụ: Công ty C có chi phí điện là 10.000.000 đồng mỗi tháng cố định và 500 đồng cho mỗi giờ sử dụng máy móc. Giả sử rằng công ty C sử dụng 20.000 giờ máy móc trong một tháng. Khi đó, chi phí điện của công ty C trong tháng là:
Chi phí điện = 10 000.000 + 500 x 20.000 = 20 000.000 đồng
Chi phí theo sản phẩm và theo kỳ
Chi phí theo sản phẩm (product cost) là những chi phí liên quan trực tiếp đến việc sản xuất và bán hàng. Nói cách khác, chi phí theo sản phẩm là chi phí được ghi nhận vào giá thành của sản phẩm. Ví dụ như nguyên liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung…
Chi phí theo kỳ (period cost) là những chi phí không liên quan trực tiếp đến việc sản xuất và bán hàng. Nói cách khác, chi phí theo kỳ là chi phí được ghi nhận vào kết quả kinh doanh của kỳ kế toán. Ví dụ như chi phí quản lý, chi phí bán hàng, chi phí tài chính…
Kết luận về chi phí biến đổi
Trong bài viết này, chúng ta đã cùng tìm hiểu về chi phí biến đổi là gì, công thức tính chi phí biến đổi, các ví dụ về chi phí biến đổi và cách phân biệt chi phí biến đổi với các loại chi phí khác. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có thêm kiến thức về một khái niệm quan trọng trong kinh tế học và kế toán. Nếu bạn có thắc mắc hay góp ý gì gửi đến daily247, hãy để lại bình luận bên dưới nhé. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này!
