Chi phí cố định là gì? Đây là một khái niệm quan trọng trong kế toán, tài chính và kinh doanh, liên quan đến việc tính toán chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm, lợi nhuận và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về chi phí cố định là gì, phân loại và cách tính chi phí cố định, ý nghĩa của chi phí cố định đối với doanh nghiệp, và so sánh chi phí cố định với chi phí biến đổi. Bài viết sẽ dựa trên các nguồn thông tin từ kết quả tìm kiếm web của Bing, và sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt dễ hiểu, gần gũi và thân thiện.
Định nghĩa chi phí cố định là gì?
Chi phí cố định (tiếng Anh: Fixed cost) là loại chi phí không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ một hoạt động nào của doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh, sẽ không tăng lên hay giảm đi khi có sự thay đổi về quy mô, sản lượng hay doanh số trong phạm vi cố định. Chi phí cố định là khoản chi phí mà doanh nghiệp bắt buộc phải bỏ ra, họ hoàn toàn không thể thực hiện các biện pháp để tránh chi trả. Khoản chi phí cố định này có sự tác động mạnh mẽ đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Một số ví dụ về chi phí cố định là:
- Tiền lương cho nhân công
- Tiền thuê nhà, thuê nhân lực
- Tiền điện, nước, bảo hiểm
- Tiền khấu hao tài sản cố định
- Tiền quảng cáo, tiền lãi vay
Công thức tính chi phí cố định
Công thức tính chi phí cố định là:
Chi phí cố định = (Chi phí hoạt động cao nhất – Chi phí hoạt động thấp nhất)/(Đơn vị hoạt động cao nhất – Đơn vị hoạt động thấp nhất)
Trong đó:
- Chi phí hoạt động cao nhất: Chi phí cao nhất trong một khoảng thời gian nhất định (Ví dụ: Doanh thu tháng cao nhất)
- Chi phí hoạt động thấp nhất: Chi phí thấp nhất trong một khoảng thời gian nhất định (Ví dụ: Doanh thu tháng thấp nhất)
- Đơn vị hoạt động cao nhất: Ví dụ: Số lượng sản phẩm được tạo ra cao nhất trong một tháng
- Đơn vị hoạt động thấp nhất: Ví dụ: Số lượng sản phẩm được tạo ra thấp nhất trong một tháng
Phân loại chi phí cố định
Dựa vào đặc điểm thì chúng ta có thể phân loại chi phí cố định thành nhiều nhóm khác nhau. Chẳng hạn như phân loại dựa trên cách thức quản lý hoặc cách thức phân bổ.
Phân loại chi phí cố định theo cách thức quản lý
Với các phân loại theo cách thức quản lý, chúng ta có thể phân chia chi phí cố định thành hai nhóm là: Chi phí cố định bắt buộc và không bắt buộc.
- Chi phí cố định bắt buộc: là khoản chi phí bắt buộc mà doanh nghiệp phải chi trả để có thể thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh. Ví dụ: tiền thuê nhà, tiền lương, tiền điện nước, tiền khấu hao tài sản cố định,…
- Chi phí cố định không bắt buộc: là khoản chi phí mà doanh nghiệp có thể tùy ý điều chỉnh tăng giảm hoặc ngừng chi trả mà không ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Ví dụ: tiền quảng cáo, tiền nghiên cứu và phát triển, tiền tài trợ cho các hoạt động xã hội,…
Phân loại chi phí cố định theo cách thức phân bổ
Với các phân loại theo cách thức phân bổ, chúng ta có thể phân chia chi phí cố định thành hai nhóm là: Chi phí cố định trực tiếp và gián tiếp.
- Chi phí cố định trực tiếp: là khoản chi phí mà doanh nghiệp có thể xác định được nguồn gốc và phân bổ trực tiếp cho từng sản phẩm hay dịch vụ. Ví dụ: tiền thuê nhà xưởng, tiền thuê máy móc thiết bị,…
- Chi phí cố định gián tiếp: là khoản chi phí mà doanh nghiệp không thể xác định được nguồn gốc và phải sử dụng các tiêu chí để phân bổ cho từng sản phẩm hay dịch vụ. Ví dụ: tiền lương của ban giám đốc, tiền quản lý chung,…
Chi phí cố định cấp bậc
Chi phí cố định cấp bậc (tiếng Anh: Step fixed cost) là loại chi phí mà khi có sự thay đổi về quy mô hoạt động của doanh nghiệp sẽ không liên tục tăng hay giảm theo một tỷ lệ nhất định mà sẽ nhảy vọt lên hay xuống theo từng bậc. Chi phí cố định cấp bậc thường xuất hiện khi doanh nghiệp có nhu cầu mở rộng hoặc thu hẹp quy mô sản xuất kinh doanh.
Một số ví dụ về chi phí cố định cấp bậc là:
- Tiền thuê nhân viên: Khi doanh nghiệp muốn tăng sản lượng, họ sẽ thuê thêm nhân viên mới và trả lương cho họ. Như vậy, chi phí cố định sẽ tăng lên theo số lượng nhân viên được thuê. Ngược lại, khi doanh nghiệp muốn giảm sản lượng, họ sẽ sa thải nhân viên và tiết kiệm chi phí lương.
- Tiền thuê nhà xưởng: Khi doanh nghiệp muốn mở rộng quy mô sản xuất, họ sẽ thuê thêm nhà xưởng mới và trả tiền thuê cho chủ nhà. Như vậy, chi phí cố định sẽ tăng lên theo số lượng nhà xưởng được thuê. Ngược lại, khi doanh nghiệp muốn thu hẹp quy mô sản xuất, họ sẽ trả lại nhà xưởng và giảm bớt chi phí thuê.
Đối với doanh nghiệp, Ý nghĩa của chi phí cố định là gì?
Chi phí cố định có vai trò quan trọng đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chi phí cố định ảnh hưởng đến các chỉ tiêu tài chính như giá thành sản phẩm, lợi nhuận, điểm hoà vốn, tỷ suất lợi nhuận, hiệu quả hoạt động, và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
Chi phí cố định ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm
Giá thành sản phẩm là tổng chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để sản xuất ra một sản phẩm hay dịch vụ. Giá thành sản phẩm bao gồm hai thành phần chính là chi phí biến đổi và chi phí cố định. Chi phí biến đổi là loại chi phí thay đổi theo sản lượng, còn chi phí cố định là loại chi phí không thay đổi theo sản lượng. Công thức tính giá thành sản phẩm là:
Giá thành sản phẩm = Chi phí biến đổi + Chi phí cố định
Do chi phí cố định không thay đổi theo sản lượng, nên khi sản lượng tăng lên, giá thành sản phẩm sẽ giảm đi và ngược lại . Điều này có nghĩa là khi doanh nghiệp tận dụng được công suất tối đa của các nguồn lực cố định, họ sẽ giảm được chi phí cho mỗi sản phẩm và tăng được hiệu quả kinh doanh.
Chi phí cố định tác động đến lợi nhuận
Lợi nhuận là sự chênh lệch giữa doanh thu và chi phí của doanh nghiệp. Lợi nhuận bao gồm hai loại là lợi nhuận gộp và lợi nhuận ròng. Lợi nhuận gộp là sự chênh lệch giữa doanh thu và chi phí biến đổi, còn lợi nhuận ròng là sự chênh lệch giữa doanh thu và tổng chi phí (bao gồm cả chi phí biến đổi và chi phí cố định). Công thức tính lợi nhuận là:
Lợi nhuận gộp = Doanh thu – Chi phí biến đổi Lợi nhuận ròng = Doanh thu – Tổng chi phí = Lợi nhuận gộp – Chi phí cố định
Do chi phí cố định không thay đổi theo sản lượng, nên khi sản lượng tăng lên, lợi nhuận ròng sẽ tăng nhanh hơn lợi nhuận gộp và ngược lại . Điều này có nghĩa là khi doanh nghiệp bán được nhiều sản phẩm hơn, họ sẽ thu được nhiều lợi nhuận hơn và có thể bù đắp được chi phí cố định.
Điểm hoà vốn bị ảnh hưởng bởi chi phí cố định là gì?
Điểm hoà vốn là mức sản lượng mà doanh nghiệp không lỗ không lãi, tức là doanh thu bằng tổng chi phí. Điểm hoà vốn cho thấy mức độ rủi ro và an toàn của doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Công thức tính điểm hoà vốn là:
Điểm hoà vốn = Chi phí cố định / (Đơn giá bán – Chi phí biến đổi trên một sản phẩm)
Do chi phí cố định không thay đổi theo sản lượng, nên khi chi phí cố định tăng lên, điểm hoà vốn sẽ tăng lên và ngược lại . Điều này có nghĩa là khi doanh nghiệp có chi phí cố định cao, họ sẽ phải bán được nhiều sản phẩm hơn để đạt được điểm hoà vốn và tránh lỗ.
Cuối cùng là ảnh hưởng đến tỷ suất lợi nhuận
Tỷ suất lợi nhuận là chỉ tiêu thể hiện mức độ hiệu quả của doanh nghiệp trong việc sử dụng các nguồn lực để tạo ra lợi nhuận. Tỷ suất lợi nhuận có thể tính theo hai cách là tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu và tỷ suất lợi nhuận trên vốn. Công thức tính tỷ suất lợi nhuận là:
Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu = Lợi nhuận ròng / Doanh thu
Tỷ suất lợi nhuận trên vốn = Lợi nhuận ròng / Vốn chủ sở hữu
Do chi phí cố định không thay đổi theo sản lượng, nên khi sản lượng tăng lên, tỷ suất lợi nhuận sẽ tăng theo một tỷ lệ cao hơn so với doanh thu và ngược lại . Điều này có nghĩa là khi doanh nghiệp có chi phí cố định cao, họ sẽ có khả năng tạo ra tỷ suất lợi nhuận cao hơn khi bán được nhiều sản phẩm.
Chi phí cố định ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp
Khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp là khả năng duy trì hoặc tăng thị phần, doanh thu và lợi nhuận trước sự cạnh tranh của các đối thủ. Khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chất lượng sản phẩm, giá cả, dịch vụ, khả năng đổi mới, uy tín thương hiệu, và chi phí cố định.
Do chi phí cố định không thay đổi theo sản lượng, nên khi sản lượng tăng lên, doanh nghiệp có thể giảm giá bán của sản phẩm mà vẫn duy trì được lợi nhuận. Điều này giúp doanh nghiệp có thể thu hút được nhiều khách hàng hơn và tăng thị phần trên thị trường. Ngược lại, khi sản lượng giảm xuống, doanh nghiệp sẽ phải tăng giá bán của sản phẩm để bù đắp cho chi phí cố định. Điều này làm mất đi lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp và giảm doanh thu và lợi nhuận.
So sánh chi phí cố định và chi phí biến đổi
Chi phí biến đổi (tiếng Anh: Variable cost) là loại chi phí thay đổi theo sản lượng, tức là khi sản lượng tăng lên, chi phí biến đổi cũng tăng lên và ngược lại . Chi phí biến đổi là khoản chi phí mà doanh nghiệp có thể điều chỉnh được để tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả kinh doanh. Một số ví dụ về chi phí biến đổi là:
- Tiền nguyên liệu
- Tiền nhân công trực tiếp
- Tiền vận chuyển
- Tiền bao bì
- Tiền hoa hồng
Chi phí cố định và chi phí biến đổi có những điểm khác nhau như sau:
| Chi phí cố định | Chi phí biến đổi |
| Không thay đổi theo sản lượng | Thay đổi theo sản lượng |
| Bắt buộc phải chi trả | Có thể điều chỉnh được |
| Giảm giá thành sản phẩm khi sản lượng tăng | Tăng giá thành sản phẩm khi sản lượng tăng |
| Tăng lợi nhuận ròng khi sản lượng tăng | Giảm lợi nhuận gộp khi sản lượng tăng |
| Tăng điểm hoà vốn khi chi phí tăng | Giảm điểm hoà vốn khi chi phí tăng |
| Tăng tỷ suất lợi nhuận khi sản lượng tăng | Giảm tỷ suất lợi nhuận khi sản lượng tăng |
| Tăng khả năng cạnh tranh khi sản lượng tăng | Giảm khả năng cạnh tranh khi sản lượng tăng |
Tổng kết về chi phí cố định
Chi phí cố định là loại chi phí không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ một hoạt động nào của doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh. Chi phí cố định có thể được phân loại theo cách thức quản lý hoặc cách thức phân bổ. Chi phí cố định cấp bậc là loại chi phí mà khi có sự thay đổi về quy mô hoạt động của doanh nghiệp sẽ không liên tục tăng hay giảm theo một tỷ lệ nhất định mà sẽ nhảy vọt lên hay xuống theo từng bậc. Chi phí cố định có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến các chỉ tiêu tài chính như giá thành sản phẩm, lợi nhuận, điểm hoà vốn, tỷ suất lợi nhuận, hiệu quả hoạt động, và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Chi phí cố định khác với chi phí biến đổi ở nhiều điểm, như mức độ thay đổi theo sản lượng, mức độ bắt buộc, mức độ ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm, lợi nhuận, điểm hoà vốn, tỷ suất lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về chi phí cố định là gì, phân loại và cách tính chi phí cố định, ý nghĩa của chi phí cố định đối với doanh nghiệp, và so sánh chi phí cố định với chi phí biến đổi. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay góp ý nào, xin vui lòng để lại bình luận bên dưới. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết này của daily247 nhé. Chúc bạn một ngày tốt lành!
