Thị trường là gì? Đây là một câu hỏi mà nhiều người quan tâm, bởi thị trường có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế và xã hội. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khái niệm, đặc điểm và phân loại của thị trường. Vậy hãy ban biên tập nội dung chuyên mục kinh tế 247 cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.
Định nghĩa thị trường là gì?
Thị trường là một khái niệm rất phổ biến trong kinh tế học và kinh doanh. Tuy nhiên, thị trường có nhiều cách hiểu khác nhau, tùy theo từng ngữ cảnh và lĩnh vực. Dưới đây là một số định nghĩa thị trường phổ biến:
- Theo Wikipedia, thị trường là nơi người mua và người bán (hay người có nhu cầu và người cung cấp) tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nhau để trao đổi, mua bán hàng hóa và dịch vụ, toàn cầu.
- Theo các website khác, thị trường là môi trường cho phép người mua và người bán trao đổi hàng hóa, dịch vụ, thỏa mãn nhu cầu của cả hai bên về cung và cầu.
- Theo Lý Tưởng, thị trường là tổng hòa những quan hệ kinh tế trong đó nhu cầu của các chủ thể được đáp ứng thông qua việc trao đổi, mua bán với sự xác định giá cả và số lượng hàng hóa, dịch vụ tương ứng với trình độ phát triển nhất định của nền sản xuất xã hội.
Từ những định nghĩa trên, ta có thể thấy rằng thị trường có ba yếu tố cơ bản là: người mua, người bán và hàng hóa (hoặc dịch vụ). Người mua là những người có nhu cầu sử dụng hàng hóa hoặc dịch vụ để đáp ứng các mục tiêu trong cuộc sống. Người bán là những người sở hữu hoặc sản xuất ra hàng hóa hoặc dịch vụ để bán cho người mua. Hàng hóa (hoặc dịch vụ) là những sản phẩm của lao động con người, có giá trị sử dụng và giá trị trao đổi.
Đặc điểm của thị trường là gì?
Thị trường có những đặc điểm sau:
- Thị trường là một quá trình xã hội: Thị trường không phải là một hiện tượng tự nhiên hay khách quan, mà là kết quả của sự tương tác giữa các chủ thể kinh tế trong xã hội. Thị trường phản ánh những quan hệ kinh tế, chính trị, văn hóa và lịch sử của xã hội.
- Thị trường là một quá trình động: Thị trường không phải là một hiện tượng ổn định hay bất biến, mà là một hiện tượng biến đổi liên tục theo thời gian và không gian. Thị trường phản ánh những biến động của nhu cầu và cung ứng, của giá cả và số lượng hàng hóa, của công nghệ và sản xuất, của luật lệ và chính sách.
- Thị trường là một quá trình phức tạp: Thị trường không phải là một hiện tượng đơn giản hay đơn thuần, mà là một hiện tượng phức tạp và phân cấp. Thị trường bao gồm nhiều loại thị trường khác nhau, như thị trường hàng hóa, thị trường lao động, thị trường tiền tệ, thị trường chứng khoán, v.v… Mỗi loại thị trường lại có nhiều phân khúc, phân đoạn và phân lớp khác nhau. Thị trường cũng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài, như tự nhiên, xã hội, văn hóa, chính sách, v.v…
- Thị trường có tính chất tự phát, tự điều chỉnh và tự cân bằng. Thị trường được hình thành do sự tương tác giữa các chủ thể kinh tế, không phụ thuộc vào sự can thiệp của bên ngoài. Thị trường có khả năng điều chỉnh giá cả và số lượng hàng hóa theo cung và cầu, để duy trì sự cân bằng giữa hai bên.
- Thị trường có tính chất đa dạng và phong phú. Thị trường có nhiều loại khác nhau, tùy theo từng yếu tố như đối tượng, khu vực, thời gian, quy mô,… Thị trường có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, như thị trường nội địa và quốc tế, thị trường hàng hóa và dịch vụ, thị trường lao động và tiền tệ,…
- Thị trường có tính chất biến động và không ổn định. Thị trường luôn phản ánh sự thay đổi của các yếu tố kinh tế và xã hội, như nhu cầu, sản lượng, giá cả, thu nhập,… Thị trường có thể gặp những biến động lớn hoặc nhỏ, ngắn hạn hoặc dài hạn, tích cực hoặc tiêu cực.
Phân loại thị trường
Thị trường có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, tùy theo mục đích và phạm vi nghiên cứu. Dưới đây là một số cách phân loại thị trường thông dụng:
Phân loại theo quan hệ mua bán giữa các quốc gia
Theo tiêu chí này, thị trường được chia thành hai loại: thị trường nội địa và thị trường quốc tế.
- Thị trường nội địa: là thị trường trong đó các giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ diễn ra giữa các chủ thể kinh tế trong cùng một quốc gia hoặc khu vực lãnh thổ. Ví dụ: thị trường Việt Nam, thị trường Hà Nội, v.v…
- Thị trường quốc tế: là thị trường trong đó các giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ diễn ra giữa các chủ thể kinh tế ở các quốc gia hoặc khu vực lãnh thổ khác nhau. Ví dụ: thị trường ASEAN, thị trường Châu Âu, v.v…
Phân loại theo vai trò của người mua và người bán
Theo tiêu chí này, thị trường được chia thành hai loại: thị trường người bán và thị trường người mua.
- Thị trường người bán: là thị trường trong đó người bán có ưu thế hơn người mua trong việc xác định giá cả và số lượng hàng hóa. Người bán có quyền lựa chọn khách hàng, điều kiện giao dịch và chiến lược kinh doanh. Người mua phải tuân theo những quyết định của người bán. Ví dụ: thị trường siêu thị, thị trường độc quyền, v.v…
- Thị trường người mua: là thị trường trong đó người mua có ưu thế hơn người bán trong việc xác định giá cả và số lượng hàng hóa. Người mua có quyền lựa chọn nhà cung cấp, điều kiện giao dịch và chiến lược tiêu dùng
Các phân loại thị trường phổ biến khác
- Thị trường nội địa và quốc tế: Thị trường nội địa là thị trường trong nước, thị trường quốc tế là thị trường ngoài nước.
- Thị trường hàng hóa và dịch vụ: Thị trường hàng hóa là thị trường mua bán các sản phẩm vật chất, thị trường dịch vụ là thị trường mua bán các sản phẩm phi vật chất.
- Thị trường lao động và tiền tệ: Thị trường lao động là thị trường mua bán sức lao động, thị trường tiền tệ là thị trường mua bán tiền bạc.
- Thị trường cạnh tranh và độc quyền: Thị trường cạnh tranh là thị trường có nhiều người mua và người bán, không ai có ảnh hưởng lớn đến giá cả, thị trường độc quyền là thị trường chỉ có một người bán hoặc một người mua, có ảnh hưởng lớn đến giá cả
Vai trò của thị trường là gì?
Thị trường có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế và xã hội. Có thể kể đến một số vai trò của thị trường như sau:
- Ấn định giá cả: Thị trường là nơi xác định giá cả của các hàng hóa và dịch vụ, sao cho số lượng hàng mà những người muốn mua bằng số lượng hàng của những người muốn bán. Giá cả thị trường chi phối xã hội trong việc chọn mua cái gì, mua như thế nào và mua cho ai.
- Thừa nhận công dụng xã hội: Thị trường là nơi thừa nhận công dụng xã hội của hàng hóa (giá trị sử dụng xã hội) và lao động đã chi phí để sản xuất ra nó, thông qua việc hàng hóa đó có bán được hay không, bán với giá thế nào.
- Cung cấp thông tin: Thị trường là nơi cung cấp thông tin cho người sản xuất và người tiêu dùng thông qua những biến động của nhu cầu xã hội về số lượng, chất lượng, chủng loại, cơ cấu của các loại hàng hóa, giá cả, tình hình cung cầu về các loại hàng hóa.
- Kích thích hoặc hạn chế sản xuất và tiêu dùng: Thị trường là nơi kích thích hoặc hạn chế sản xuất và tiêu dùng của các chủ thể kinh tế. Thị trường có thể tạo ra những lợi ích hoặc rủi ro cho người sản xuất và người tiêu dùng, từ đó ảnh hưởng đến quyết định của họ.
Những lời khuyên thành công cho người tham gia thị trường
Sau khi đã biết thị trường là gì, đặc điểm và vai trò của thị trường, bạn có thể áp dụng những lời khuyên sau để có một kinh nghiệm tham gia thị trường tốt hơn:
Nắm bắt thông tin
Bạn nên theo dõi và cập nhật liên tục các thông tin về thị trường, như giá cả, cung cầu, xu hướng, biến động,… Bạn có thể sử dụng các nguồn thông tin uy tín và chính xác, như báo chí, internet, sách báo, các tổ chức nghiên cứu,…
Phân tích và đánh giá
Bạn nên phân tích và đánh giá các thông tin về thị trường một cách khách quan và tỉ mỉ. Bạn có thể sử dụng các phương pháp phân tích kinh tế, thống kê, toán học,… để có được cái nhìn rõ ràng và chính xác về thị trường.
Lập kế hoạch và quyết định tỉ mỉ
Bạn nên lập kế hoạch và quyết định cho việc sản xuất hoặc tiêu dùng của mình một cách có chiến lược và hiệu quả. Bạn có thể xác định mục tiêu, phương án, ngân sách, thời gian,… cho việc sản xuất hoặc tiêu dùng của mình. Bạn cũng nên linh hoạt trong việc điều chỉnh kế hoạch và quyết định theo tình hình thực tế của thị trường.
Hãy năng thích ứng và đổi mới
Bạn cần biết cách thích ứng và đổi mới với những biến động và không ổn định của thị trường. Bạn cần sẵn sàng chấp nhận những thay đổi và rủi ro của thị trường, từ đó tìm ra những giải pháp và cơ hội mới. Bạn cũng cần sáng tạo và khác biệt trong việc sản xuất hoặc tiêu dùng, để tạo ra những giá trị mới cho xã hội.
Câu hỏi thường gặp về thị trường là gì?
Bạn có thể có những câu hỏi thường gặp về thị trường là gì, như sau:
Thị trường được điều tiết bởi ai?
Thị trường được điều tiết bởi hai yếu tố chính là cung và cầu. Cung là số lượng hàng hóa mà người bán sẵn sàng và có khả năng cung cấp cho thị trường với một giá cả nhất định. Cầu là số lượng hàng hóa mà người mua sẵn sàng và có khả năng mua từ thị trường với một giá cả nhất định. Cung và cầu tác động lên nhau để xác định giá cả và số lượng hàng hóa ở mức cân bằng.
Ngoài ra, thị trường cũng có thể được điều tiết bởi sự can thiệp của nhà nước hoặc các tổ chức xã hội. Nhà nước có thể can thiệp vào thị trường bằng các biện pháp như thuế, phí, quy định, chính sách,… để ổn định giá cả, bảo vệ người tiêu dùng, khuyến khích hoặc hạn chế sản xuất hoặc tiêu dùng của các hàng hóa. Các tổ chức xã hội có thể can thiệp vào thị trường bằng các biện pháp như tổ chức phi chính phủ, hiệp hội doanh nghiệp, tổ chức tiêu chuẩn,… để ảnh hưởng đến ý thức và hành vi của người sản xuất và người tiêu dùng.
Thị trường có ảnh hưởng gì đến kinh tế và xã hội?
Thị trường có ảnh hưởng rất lớn đến kinh tế và xã hội. Một số ảnh hưởng của thị trường là:
- Tạo ra sự phân bổ hiệu quả của các nguồn lực kinh tế: Thị trường giúp phân bổ các nguồn lực kinh tế như đất đai, lao động, vốn, công nghệ,… đến những người có nhu cầu và có khả năng trả giá cao nhất, từ đó tối ưu hóa lợi ích của xã hội.
- Tạo ra sự phát triển và đổi mới của sản xuất: Thị trường giúp tạo ra sự cạnh tranh và hợp tác giữa các chủ thể kinh tế, từ đó kích thích họ nâng cao chất lượng, giảm giá thành, đa dạng hóa sản phẩm, áp dụng công nghệ mới,… để phù hợp với nhu cầu và sở thích của người tiêu dùng.
- Tạo ra sự phong phú và đa dạng của tiêu dùng: Thị trường giúp cung cấp cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn về các hàng hóa và dịch vụ, từ đó thỏa mãn nhu cầu và mong muốn của họ. Thị trường cũng giúp người tiêu dùng có thể tiết kiệm hoặc đầu tư tiền bạc vào những kênh sinh lời.
Thị trường có những rủi ro gì?
Thị trường cũng không phải là hoàn hảo, mà có những rủi ro và hạn chế. Một số rủi ro của thị trường là:
- Gây ra sự bất bình đẳng và bất công: Thị trường có thể gây ra sự chênh lệch về thu nhập, tài sản, quyền lợi,… giữa các chủ thể kinh tế, từ đó gây ra sự bất bình đẳng và bất công trong xã hội. Thị trường cũng có thể gây ra sự phân biệt đối xử hoặc kỳ thị dựa trên các yếu tố như giới tính, tuổi tác, dân tộc, tôn giáo,…
- Gây ra sự lãng phí và ô nhiễm: Thị trường có thể gây ra sự lãng phí và ô nhiễm môi trường do việc sản xuất hoặc tiêu dùng quá mức hoặc không hiệu quả của các hàng hóa. Thị trường cũng có thể gây ra sự suy giảm hoặc biến mất của các nguồn lực thiên nhiên do việc khai thác quá đà hoặc không bền vững.
- Gây ra sự dao động và không ổn định: Thị trường có thể gây ra sự dao động và không ổn định của các chỉ số kinh tế, như giá cả, tỷ giá, lạm phát, thâm hụt,… do việc ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh hoặc nội tại. Thị trường cũng có thể gây ra sự khủng hoảng hoặc suy thoái kinh tế do việc bùng nổ hoặc bong bóng của các hàng hóa.
Làm sao để thành công trong thị trường?
Để thành công trong thị trường, bạn cần có những kỹ năng và kiến thức sau:
- Kỹ năng nắm bắt thông tin: Bạn cần biết cách theo dõi và cập nhật liên tục các thông tin về thị trường, như giá cả, cung cầu, xu hướng, biến động,…
- Kỹ năng phân tích và đánh giá, kỹ năng đánh giá các thông tin về thị trường một cách khách quan và tỉ mỉ. Bạn cần biết cách sử dụng các phương pháp phân tích kinh tế, thống kê, toán học,… để có được cái nhìn rõ ràng và chính xác về thị trường.
- Kỹ năng lập kế hoạch và quyết định: Bạn cần biết cách lập kế hoạch và quyết định cho việc sản xuất hoặc tiêu dùng của mình một cách có chiến lược và hiệu quả. Bạn cần xác định mục tiêu, phương án, ngân sách, thời gian,… cho việc sản xuất hoặc tiêu dùng của mình. Bạn cũng cần linh hoạt trong việc điều chỉnh kế hoạch và quyết định theo tình hình thực tế của thị trường.
- Kỹ năng thích ứng và đổi mới: Bạn cần biết cách thích ứng và đổi mới với những biến động và không ổn định của thị trường. Bạn cần sẵn sàng chấp nhận những thay đổi và rủi ro của thị trường, từ đó tìm ra những giải pháp và cơ hội mới. Bạn cũng cần sáng tạo và khác biệt trong việc sản xuất hoặc tiêu dùng, để tạo ra những giá trị mới cho xã hội.
Tổng kết về thị trường
Thị trường là gì? Đây là một câu hỏi không khó để trả lời, nhưng lại rất quan trọng để hiểu được vai trò của thị trường trong đời sống kinh tế và xã hội. Bài viết đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan và chi tiết về khái niệm, đặc điểm, phân loại và vai trò của thị trường. Hy vọng qua bài viết này của daily247, bạn đã có được một cái nhìn tổng quát hơn vị thị trường là gì và sẽ có sự chuẩn bị tốt hơn nếu muốn gia nhập vào thị trường để kinh doanh sản phẩm của mình
