Bạn có từng nghe đến khái niệm “trái phiếu” và tự hỏi nó là gì? Đừng lo, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá sâu hơn về loại chứng khoán này và tại sao nó quan trọng trong thế giới tài chính. Cùng daily247 tìm hiểu về trái phiếu là gì nào!
Định nghĩa Trái phiếu là gì?
Bạn có biết rằng trái phiếu là một trong những loại chứng khoán cổ điển nhất, có từ rất lâu đời? Trái phiếu được coi là một hình thức cho vay, trong đó người cho vay (nhà đầu tư) sẽ nhận được một khoản lãi suất cố định từ người vay (nhà phát hành) trong một khoảng thời gian nhất định. Khi kỳ hạn trái phiếu đến, người cho vay sẽ được hoàn trả lại toàn bộ số tiền gốc mà họ đã cho vay.
Theo Luật Chứng khoán năm 2019, trái phiếu là loại chứng khoán có kỳ hạn từ 01 năm trở lên do doanh nghiệp phát hành, xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.
Trái phiếu không phải là một vật thể bình thường mà bạn có thể cầm trên tay. Thay vào đó, nó là một loại chứng khoán tài chính, một thỏa thuận giữa người cho vay và người vay tiền. Khi bạn nắm giữ trái phiếu, thực chất bạn đang cho vay tiền cho một tổ chức, thường là doanh nghiệp hoặc chính phủ, và họ hứa sẽ trả lại số tiền này sau một khoảng thời gian cùng một khoản lãi suất cố định.
Trái phiếu là một loại chứng khoán an toàn và ổn định, thường được các nhà đầu tư lựa chọn để giảm thiểu rủi ro và duy trì giá trị tài sản. Tuy nhiên, trái phiếu cũng có những điểm yếu và khó khăn mà bạn cần lưu ý khi đầu tư. Trước khi quyết định mua trái phiếu, bạn cần hiểu rõ về các khái niệm cơ bản, các loại trái phiếu và các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của trái phiếu.
Các thành phần của trái phiếu
Một trái phiếu thường bao gồm các thành phần sau:
- Mệnh giá: Là số tiền gốc mà người sở hữu trái phiếu sẽ nhận được khi kỳ hạn trái phiếu đến. Mệnh giá thường được tính bằng đơn vị tiền tệ (VND, USD,…) hoặc bằng số lượng cổ phiếu (trong trường hợp trái phiếu chuyển đổi).
- Kỳ hạn: Là khoảng thời gian mà người sở hữu trái phiếu có quyền yêu cầu nhà phát hành thanh toán lại số tiền gốc và lãi suất. Kỳ hạn của trái phiếu có thể từ 1 năm đến 30 năm hoặc không xác định (trong trường hợp trái phiếu vô thời hạn).
- Lãi suất: Là tỷ lệ phần trăm mà nhà phát hành phải trả cho người sở hữu trái phiếu dựa trên mệnh giá của trái phiếu. Lãi suất có thể là cố định, biến động hoặc không có (trong trường hợp trái phiếu không lãi). Lãi suất thường được thanh toán định kỳ hàng năm, nửa năm hoặc quý.
- Ngày phát hành: Là ngày mà nhà phát hành bắt đầu bán trái phiếu cho công chúng.
- Ngày đáo hạn: Là ngày mà nhà phát hành phải thanh toán lại toàn bộ số tiền gốc và lãi suất cho người sở hữu trái phiếu.
- Ngày thanh toán lãi: Là ngày mà nhà phát hành phải thanh toán lãi suất cho người sở hữu trái phiếu theo kỳ hạn quy định.
Phân loại trái phiếu
Trái phiếu không phải là một loại duy nhất, mà chúng được chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên các yếu tố cụ thể.
Theo chủ thể phát hành
- Trái phiếu của doanh nghiệp: Là loại trái phiếu do các công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, ngân hàng và các tổ chức tài chính khác phát hành nhằm huy động vốn cho hoạt động kinh doanh và đầu tư. Trái phiếu của doanh nghiệp có thể được niêm yết hoặc không niêm yết trên thị trường chứng khoán.
- Trái phiếu của Chính phủ: Là loại trái phiếu do Bộ Tài chính phát hành nhằm huy động vốn cho ngân sách nhà nước hoặc cho các chương trình, dự án đầu tư cụ thể thuộc phạm vi đầu tư của nhà nước. Trái phiếu của Chính phủ có kỳ hạn từ 1 năm đến 30 năm và được niêm yết trên thị trường chứng khoán.
- Trái phiếu của các tổ chức quốc tế: Là loại trái phiếu do các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Phát triển Châu Á,… phát hành nhằm huy động vốn cho các mục tiêu từ thiện, viện trợ hoặc phát triển kinh tế – xã hội. Trái phiếu của các tổ chức quốc tế có kỳ hạn từ 1 năm đến 10 năm và được niêm yết trên các thị trường chứng khoán lớn.
Theo tính chất trái phiếu
- Trái phiếu có tài sản đảm bảo: Được bảo đảm bằng tài sản của doanh nghiệp, chẳng hạn như bất động sản hoặc cổ phiếu. Điều này tương tự như việc bạn cầm giữ một tấm vé vào cửa sân vận động để đảm bảo bạn sẽ được xem trận đấu.
- Trái phiếu không có tài sản đảm bảo: Không được bảo đảm bằng tài sản cụ thể, do đó có rủi ro cao hơn. Điều này giống như việc bạn cho mượn tiền cho người bạn mà không có bất kỳ thứ gì để đảm bảo rằng bạn sẽ nhận lại số tiền đó.
Phân loại theo tính chất trái phiếu là gì?
- Trái phiếu thường: Là loại trái phiếu có lãi suất cố định, không có điều kiện hoặc quyền lợi đặc biệt nào cho người sở hữu trái phiếu. Trái phiếu thường là loại trái phiếu phổ biến nhất trên thị trường.
- Trái phiếu chuyển đổi: Là loại trái phiếu có quyền chuyển đổi thành cổ phiếu của nhà phát hành theo tỷ lệ quy định trước. Trái phiếu chuyển đổi thường có lãi suất thấp hơn trái phiếu thường, nhưng cho phép người sở hữu trái phiếu có cơ hội tăng lợi nhuận khi giá cổ phiếu của nhà phát hành tăng.
- Trái phiếu ưu đãi: Là loại trái phiếu có quyền ưu tiên nhận lãi suất và tiền gốc trước các loại trái phiếu khác khi nhà phát hành thanh toán nợ. Trái phiếu ưu đãi thường có lãi suất cao hơn trái phiếu thường, nhưng không có quyền biểu quyết hay quyền chia cổ tức như cổ phiếu.
- Trái phiếu vô thời hạn: Là loại trái phiếu không có ngày đáo hạn, chỉ có ngày thanh toán lãi suất. Người sở hữu trái phiếu vô thời hạn sẽ nhận được lãi suất mãi mãi, cho đến khi nhà phát hành quyết định mua lại trái phiếu hoặc phá sản. Trái phiếu vô thời hạn thường có lãi suất cao hơn các loại trái phiếu khác, nhưng cũng có rủi ro cao hơn.
Phân loại theo lợi tức trái phiếu là gì?
- Trái phiếu lãi suất cố định: Có lãi suất cố định và các đợt trả lãi trong suốt kỳ hạn trái phiếu.
- Trái phiếu lãi suất thả nổi: Có lãi suất cố định kèm theo lãi suất thay đổi theo thị trường.
- Trái phiếu có lãi suất bằng không: Mua với giá thấp hơn mệnh giá
Ai là người tham gia vào trái phiếu?
Trong thỏa thuận trái phiếu, có hai bên chính: người mượn tiền (doanh nghiệp hoặc chính phủ) và người cho vay (bạn hoặc những người nắm giữ trái phiếu). Để hiểu rõ hơn, hãy xem xét ví dụ sau:
Imagine bạn là một nhà đầu tư thông minh đang tìm kiếm cơ hội đầu tư an toàn với lợi suất cố định. Bạn mua một trái phiếu từ một doanh nghiệp. Trong trường hợp này, bạn là người cho vay và doanh nghiệp đó là người mượn tiền. Trái phiếu này có thời hạn và một lãi suất cố định. Khi thời hạn đáo hạn, doanh nghiệp sẽ trả lại số tiền bạn đã cho mượn cùng với khoản lãi suất đã thỏa thuận trước đó.
Lợi ích của trái phiếu đối với NPH và trái chủ là gì?
Lợi ích của trái phiếu đối với nhà phát hành
Nhà phát hành trái phiếu có thể thu được những lợi ích sau:
- Huy động vốn nhanh chóng và hiệu quả: Nhà phát hành có thể bán trái phiếu cho công chúng hoặc cho một số tổ chức tài chính cụ thể để thu về một khoản tiền lớn trong một thời gian ngắn, không cần qua các quy trình phức tạp như phát hành cổ phiếu.
- Giảm chi phí tài chính: Nhà phát hành chỉ phải trả lãi suất cho người sở hữu trái phiếu, không phải chia cổ tức hay chịu sự can thiệp của các cổ đông. Ngoài ra, chi phí lãi suất của trái phiếu cũng thấp hơn chi phí vay nợ từ ngân hàng hay các tổ chức tài chính khác.
- Tối ưu hóa cấu trúc tài chính: Nhà phát hành có thể sử dụng vốn từ trái phiếu để đầu tư vào các dự án sinh lời cao, từ đó tăng hiệu quả sử dụng vốn và nâng cao giá trị doanh nghiệp. Ngoài ra, nhà phát hành cũng có thể tận dụng lợi thế thuế từ việc vay nợ, do chi phí lãi suất của trái phiếu được khấu trừ trước thuế.
Lợi ích của trái phiếu đối với nhà đầu tư
Nhà đầu tư trái phiếu có thể thu được những lợi ích sau:
- Nhận được thu nhập ổn định: Nhà đầu tư sẽ nhận được lãi suất cố định hoặc biến động theo kỳ hạn quy định từ trái phiếu, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của nhà phát hành. Đây là một nguồn thu nhập ổn định và dễ dàng dự báo cho nhà đầu tư.
- Bảo toàn vốn: Nhà đầu tư sẽ được hoàn trả lại toàn bộ số tiền gốc khi kỳ hạn trái phiếu đến, không bị mất mát hay biến động giá như cổ phiếu. Đây là một cách bảo toàn vốn an toàn và hiệu quả cho nhà đầu tư.
- Giảm thiểu rủi ro: Nhà đầu tư sẽ có ít rủi ro hơn khi đầu tư vào trái phiếu so với cổ phiếu, do trái phiếu có tính thanh khoản cao, không bị ảnh hưởng nhiều bởi các yếu tố thị trường hay chính sách. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng có quyền ưu tiên nhận tiền gốc và lãi suất trước các chủ sở hữu cổ phiếu khi nhà phát hành có vấn đề tài chính.
Có lợi ích thì phải có rủi ro, vậy rủi ro của trái phiếu là gì?
Rủi ro của trái phiếu là gì?
Rủi ro của trái phiếu đối với nhà phát hành
Nhà phát hành trái phiếu có thể gặp phải những rủi ro sau:
- Rủi ro thanh toán: Nhà phát hành có thể không có đủ khả năng thanh toán lãi suất hoặc tiền gốc cho người sở hữu trái phiếu khi đến kỳ hạn, do kết quả kinh doanh không như mong muốn, thiếu nguồn tiền mặt hoặc gặp khó khăn trong việc tái cấp vốn. Điều này sẽ làm giảm uy tín và khả năng huy động vốn của nhà phát hành trong tương lai.
- Rủi ro tái cấp vốn: Nhà phát hành có thể phải chịu chi phí cao hơn khi tái cấp vốn cho trái phiếu, do lãi suất thị trường tăng hoặc giá trị của trái phiếu giảm. Điều này sẽ làm tăng chi phí tài chính và giảm lợi nhuận của nhà phát hành.
- Rủi ro chuyển đổi: Nhà phát hành có thể bị pha loãng cổ phần khi người sở hữu trái phiếu chuyển đổi thành cổ phiếu, do giá cổ phiếu của nhà phát hành tăng cao. Điều này sẽ làm giảm quyền kiểm soát và quyền lợi của các cổ đông hiện hữu.
Rủi ro của trái phiếu đối với nhà đầu tư
Nhà đầu tư trái phiếu có thể gặp phải những rủi ro sau:
- Rủi ro lãi suất: Nhà đầu tư có thể mất giá trị của trái phiếu khi lãi suất thị trường tăng, do giá trái phiếu và lãi suất có mối quan hệ nghịch biến. Điều này sẽ làm giảm khả năng bán lại trái phiếu với giá cao hơn hoặc mua lại trái phiếu với lãi suất cao hơn.
- Rủi ro thanh khoản: Nhà đầu tư có thể gặp khó khăn trong việc bán lại trái phiếu khi cần tiền mặt, do thiếu người mua hoặc thiếu thông tin về giá trị của trái phiếu. Điều này sẽ làm giảm tính thanh khoản của trái phiếu và tăng chi phí giao dịch.
- Rủi ro tín nhiệm: Nhà đầu tư có thể mất tiền gốc và lãi suất khi nhà phát hành không có khả năng thanh toán nợ, do kết quả kinh doanh kém, quản trị yếu hoặc gặp khủng hoảng tài chính. Điều này sẽ làm giảm giá trị và uy tín của trái phiếu.
- Rủi ro chuyển đổi: Nhà đầu tư có thể bị mất cơ hội tăng lợi nhuận khi nhà phát hành quyết định mua lại trái phiếu trước kỳ hạn, do giá cổ phiếu của nhà phát hành giảm hoặc lãi suất thị trường giảm. Điều này sẽ làm giảm thu nhập và tuổi thọ của trái phiếu.
Nhưng về cơ bản, bạn vẫn nên quan tâm đến trái phiếu. Tại sao ư? Đọc tiếp phần nội dung tiếp theo nào
Tại sao bạn nên quan tâm đến trái phiếu?
Hãy tưởng tượng nếu không có trái phiếu. Doanh nghiệp và chính phủ sẽ phải hoàn toàn phụ thuộc vào vay tiền từ ngân hàng với lãi suất thị trường cao và thời hạn ngắn. Trái phiếu giúp họ đa dạng hóa nguồn vốn và giảm nguy cơ tài chính. Đối với bạn, nhà đầu tư, trái phiếu mang lại sự an toàn với lợi suất ổn định và khả năng đầu tư vào các dự án lớn hơn. Việc quan tâm đến trái phiếu có thể mang lại nhiều lợi ích đối với bạn, dù bạn là một nhà đầu tư mới hoặc đã có kinh nghiệm trong thị trường tài chính.
Đa dạng hóa đầu tư
Trong sự đa dạng hóa của bạn, trái phiếu chơi một vai trò quan trọng. Việc đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau giúp giảm rủi ro tổng cộng của bạn. Khi thị trường chứng khoán có biến động, giá trị của trái phiếu thường ít biến đổi hơn so với cổ phiếu. Điều này giống như việc bạn không nên để tất cả quả trứng vào một rổ.
Tạo nguồn thu nhập ổn định
Với trái phiếu, bạn có thể kiếm được lợi suất cố định trong một khoảng thời gian cụ thể. Điều này giống như việc bạn có một công việc chính thời gian cố định và nhận một khoản lương đều đặn. Lợi suất từ trái phiếu có thể là nguồn thu nhập ổn định và an toàn trong thời kỳ không chắc chắn.
Bảo vệ vốn đầu tư
Khi bạn đầu tư vào trái phiếu, bạn có ưu tiên trong việc được thanh toán trước các cổ đông trong trường hợp doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính. Điều này có thể đảm bảo rằng bạn sẽ không mất hết số tiền bạn đã đầu tư, giống như việc bạn có một lớp áo mưa để bảo vệ bản thân khỏi những cơn mưa bất ngờ.
Tích lũy vốn theo thời gian
Việc nắm giữ trái phiếu trong thời gian dài có thể giúp bạn tích lũy vốn theo thời gian thông qua lợi suất tích luỹ. Điều này giống như việc bạn gieo hạt để trồng cây. Theo thời gian, cây sẽ phát triển và bạn sẽ có được nhiều trái ngon.
Trái phiếu là một phần quan trọng của thế giới tài chính, mang lại lợi ích cho cả những người nắm giữ và người phát hành. Từ việc tạo nguồn thu nhập ổn định đến việc bảo vệ vốn đầu tư, trái phiếu chắc chắn đáng để bạn quan tâm và tìm hiểu thêm. Dù bạn là một nhà đầu tư mới hoặc đã có kinh nghiệm, việc đa dạng hóa đầu tư với trái phiếu có thể giúp bạn đạt được sự an toàn và tăng cường tài chính trong tương lai. Hãy xem xét cân nhắc đầu tư vào trái phiếu để xây dựng một tương lai tài chính ổn định và thịnh vượng.
Tài liệu tham khảo
Dưới đây là một số tài liệu tham khảo mà bạn có thể tìm hiểu thêm về trái phiếu và thị trường tài chính:
- Investopedia. (n.d.). Bond Definition. Retrieved from: https://www.investopedia.com/terms/b/bond.asp
- Securities and Exchange Commission. (n.d.). Bonds. Retrieved from: https://www.sec.gov/reportspubs/investor-publications/investorpubsbondshtm.html
- Nasdaq. (n.d.). Bond Market. Retrieved from: https://www.nasdaq.com/investing/bonds
- The Balance. (n.d.). The Basics of Bonds. Retrieved from: https://www.thebalance.com/basics-of-bonds-3141302
Trái phiếu không chỉ là một chứng khoán phổ biến mà còn là một công cụ tài chính mạnh mẽ giúp doanh nghiệp và chính phủ huy động vốn. Những người nắm giữ trái phiếu cũng có thể tận hưởng những lợi ích đáng kể, bao gồm nguồn thu nhập ổn định và ưu tiên trong việc được thanh toán khi doanh nghiệp gặp khó khăn. Bằng cách hiểu rõ về trái phiếu và cách chúng hoạt động, bạn có thể đưa ra quyết định đầu tư thông thái và xây dựng một tương lai tài chính vững chắc.
Hãy luôn tìm hiểu thêm, nắm bắt cơ hội và đưa ra quyết định dựa trên thông tin đầy đủ và đáng tin cậy. Thị trường tài chính luôn biến đổi, và việc cập nhật kiến thức là một phần quan trọng trong việc tạo ra chiến lược đầu tư hiệu quả. Chúc bạn thành công trong việc khám phá và tận dụng tiềm năng từ thế giới trái phiếu!
